Γράφει ο ιατρός

Πέτρος Χειρίδης, MD,PhD

Μαιευτήρας-Γυναικολόγος-χειρουργός

Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών

Επιστ. Δ/ντης– Νομική Υπηρεσία ομίλου ΙΑΣΩ.

Τι είναι η κολποσκόπηση;

Η κολποσκόπηση είναι μια διαδικασία που επιτρέπει τον λεπτομερή έλεγχο του τραχήλου της γυναίκας με ειδικό όργανο που λέγεται κολποσκόπιο. Η κολποσκόπηση εφαρμόζεται στις γυναίκες με αλλοιώσεις ή προκαρκινικές βλάβες στον τράχηλο της μήτρας. Το κολποσκόπιο είναι ένας μεγενθυντικός φακός ή κάμερα με δυνατότητα μεγένθυνσης από 10 έως 40 φορές, και μπορεί να λαμβάνει φωτογραφίες για την απεικόνιση και αρχειοθέτηση της εικόνας του τραχήλου.

Ποιος ο ρόλος της κολποσκόπησης;

Με την κολποσκόπηση ανευρίσκονται οι παθολογικές περιοχές στον τράχηλο και τον κόλπο μιας γυναίκας, ενώ παράλληλα είναι δυνατή  η λήψη δειγμάτων ιστού για βιοψία.  Η  εξέταση της βιοψίας στο παθολογοανατομικό εργαστήριο αποτελεί την εγκυρότερη μέθοδο για την εξέταση του τραχήλου, και τον αποκλεισμό ή τη διάγνωση της προκαρκινικής βλάβης ή της κακοήθειας.

Επειδή η κολποσκόπηση και η λήψη βιοψίας  είναι μια σχετικά ακριβή εξέταση που προϋποθέτει ειδικευμένο ιατρό και εξοπλισμένο εργαστήριο, δεν αποτελεί εξέταση ελέγχου (screening) για τον πληθυσμιακό έλεγχο, αλλά εξέταση που ακολουθεί ένα παθολογικό είτε ύποπτο τεστ Παπανικολάου.

Η κολποσκόπηση μπορεί να γίνει και έπειτα από απλή γυναικολογική εξέταση στην οποία επισκοπείται ένας τράχηλος που δεν μοιάζει φυσιολογικός. Επίσης  συστήνεται σε γυναίκες με οξυτενή κονδυλώματα στα εξω γεννητικά όργανα και σε αυτές που είχαν εκτεθεί στην διεθυλστιλβεστρόλη (DES) κατά την εμβρυϊκή τους ζωή.

Τι είναι το τεστ Παπανικολάου;

Το τεστ Παπανικολάου είναι μία απλή, οικονομική, γρήγορη εξέταση που επιτρέπει τον έλεγχο του τραχήλου σε πληθυσμό γυναικών, και τον διαχωρισμό  τους σε ομάδες χαμηλού ή υψηλού κινδύνου. Με το τεστ παπανικολάου λαμβάνονται κύτταρα του τραχήλου και του κόλπου με ειδική σπάτουλα, τα οποία τοποθετούνται σε αντικειμενοφόρο πλάκα (γυάλινο πλακίδιο), και αποστέλλονται στο εργαστήριο για εξέταση με το οπτικό μικροσκόπιο.   Εφόσον έχουμε ένα παθολογικό τεστ παπανικολάου, πρέπει να ακολουθεί η κολποσκοπηση και η λήψη βιοψιών εάν αυτή κρίνεται αναγκαία.

Πώς γίνεται η κολποσκόπηση;

Η διαδικασία της κολποσκόπησης μοιάζει με αυτή της γυναικολογικής εξέτασης στο ιατρείο και τη λήψη του τεστ Παπανικολάου. Ένας κολποδιαστολέας τοποθετείται εντός του κόλπου που επιτρέπει την εξέταση του τραχήλου και του ανώτερου κόλπου με ειδική κάμερα ή προσαρμοσμένο μεγενθυντικό φακό, και όχι με γυμνό μάτι όπως στη συμβατική εξέταση. Το κολποσκόπιο βρίσκεται έξω από το σώμα της γυναίκας που εξετάζεται, και δεν ακουμπά σε αυτή. Ο τράχηλος και ο κόλπος καθαρίζεται με διάλυμα οξικού οξέος, οπότε οι ύποπτες περιοχές  εμφανίζονται λευκές και διακρίνονται από τις φυσιολογικές ροδαλές. Τα αγγεία των αλλοιώσεων αναγνωρίζονται διότι  δίνουν χαρακτηριστικά παθολογικά σχήματα (μωσαϊκό, διάστιξη κτλ.) ενώ η εφαρμογή ιωδίου (Lugol) στον τράχηλο επίσης βοηθά στην αναγνώριση των ύποπτων περιχών.

Εφόσον ανευρίσκονται παθολογικές περιοχές στον τράχηλο ή στον θόλο του κόλπου πρέπει να λαμβάνονται βιοψίες. Για τη λήψη βιοψίας, δεν απαιτείται ανασθησία. Κάποιες φορές η γυνάικα μπορεί να αισθανθεί ενόχληση ή πόνο, συμπτώματα που υποχωρούν σε λίγα μόλις λεπτά.  Η διαδικασία είναι σύντομη και επιτρέπει τη λήψη πολλαπλών δειγμάτων. Τα αποτελέσματα της βιοψίας εξάγονται μέσα σε μία εβδομάδα.

Έπειτα από τη κολποσκόπηση η γυναίκα επιστρέφει στο σπίτι, όπως έπειτα από τη λήψη ενός τεστ. Εάν έχουν ληφθεί βιοψίες, θα πρέπει να είναι ενήμερη ότι πιθανώς να δει σκούρες καφεοειδείς εκκρίσεις, για μία ή δύο μέρες. Η χορήγηση αντιβιοτικού δεν απαιτείται. Απαραίτητη είναι η αποφυγή της σεξουαλικής επαφής ή της χρήσης ενδοκολπικού ταμπόν για μία εβδομάδα έπειτα από την εξέταση, μέχρι να επουλωθεί ο τράχηλος. 

Τι κάνω μετά την κολποσκόπηση;

Εφόσον με την  ιστολογική εξέταση διαπιστώνεται  η ύπαρξη δυσπλασίας (δηλαδή παθολογικής ανάπτυξης) είτε προκαρκινικής αλλοίωσης, απαιτείται ο ενδελεχής έλεγχος ολόκληρης της περιοχής. Οι παθολογικές ζώνες πρέπει να καταστραφούν  με κάποια από τις μεθόδους που χρησιμοποιούν υψηλή θερμότητα (διαθερμίες), είτε χαμηλές θερμοκρασίες (κρυοπηξίες) ή lasers.   Μία άλλη μέθοδος είναι η LEEP (loop electrosurgical excision) στην οποία μία μεταλλική αγκύλη φορτίζεται με χαμηλής έντασης  και υψηλής συχνότητας ηλεκτρικό ρεύμα και κόβει τεμάχια ιστού. Η κωνοειδής βιοψία (ή εκτομή) εφαρμόζεται όταν η δυσπλασία εμφανίζεται στον ενδοτράχηλο (το κανάλι του τραχήλου). Πρέπει να σημειωθεί ότι όλες οι παραπάνω μέθοδοι αποβλέπουν στην ολοκληρωτική καταστροφή των παθολογικών περιοχών, και ότι όλες έχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Η επιλογή της μεθόδου εξατομικεύεται με την περίπτωση της ασθενούς και την εμπειρία του γιατρού.  

Ποιοι οι κίνδυνοι της κολποσκόπησης;

Οι επίτοκες γυναίκες, καθώς και αυτές με πιθανότητα εγκυμοσύνης, οφείλουν να ενημερώνουν τον ιατρό πριν την έναρξη μιας κολποσκόπησης. Εάν μία επίτοκος έχει παθολογικό τεστ Παπανικολάου, τότε πρέπει να υποβάλλεται σε κολποσκόπηση, αλλά χρειάζεται προσοχή στην εξέταση του ενδοτραχήλου (το κανάλι στο κέντρο του τραχήλου) και τη λήψη βιοψιών από τον τράχηλο.

Μετά από μία κολποσκόπηση πιθανώς μια γυναίκα να έχει κολπική αιμορραγία. Η αιμορραγία συμβαίνει έπειτα από τη λήψη βιοψίας από τον τράχηλο ή τον κόλπο. Ο εξεταστής συνήθως ελέγχει την αιμορραγία χρησιμοποιώντας αιμοστατικά διαλύματα. Αν υπάρχει σταγονοειδής αιμόρροια (spotting), αυτή υποχωρεί σε λίγα 24-ωρα, χωρίς περαιτέρω θεραπεία. Αντίθετα αν παρατηρείται έντονη κολπική αιμορραγία (περισσότερο από μία σερβιέττα ανά ώρα) απαιτείται άμεση επικοινωνία με τον θεράποντα ιατρό.

Άλλες καταστάσεις στις οποίες η γυναίκα πρέπει να ενημερώνει τον ιατρό της, είναι το έντονο πυελικό άλγος, οι δύσοσμες κολπικές εκκρίσεις και ο πυρετός.

Λέξεις Κλειδιά

• Βιοψία – Η λήψη δείγματος ιστού για εκτεταμένο έλεγχο με μικροσκόπιο.
• Τεστ Παπανικολάου – (Παπ test) — Απλή μέθοδος με την οποία λαμβάνονται επιχρίσματα κυττάρων από τον κόλπο και τον τράχηλο και ελέγχονται με το οπτικό μικροσκόπιο με σκοπό να ανιχνευτούν παθολογικές αλλοιώσεις.
• Κρυοπηξία – Η εφαρμογή με είδική κεφαλή πολύ χαμηλών θερμοκρασιών τοπικά σε κάποια κύτταρα, τα οποία παγώνουν, διαστέλλονται και καταστρέφονται. Η μέθοδος είναι παλαιά και ανώδυνη, αλλά είναι αποτελεσματική μόνο στις επιφανειακές αλλοιώσεις.
• Διεθυλστιλβεστρόλη (DES) – Φάρμακο που χρησιμοποιήθηκε από τη δεκαετία του 40’  μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 70’ οπότε διακόπηκε η χρήση του, διότι συνδέθηκε με συγγενείς ανωμαλίες του αναπαραγωγικού συστήματος στα κορίτσια που γεννήθηκαν από μητέρες που το έλαβαν κατά την εγκυμοσύνη. 
• Διαθερμία – (ή ηλεκτροκαυτηριασμός) : διαδικασία με την οποία εφαρμόζεται υψηλή θερμότητα για να καταστρέψει τα παθολογικά κύτταρα μιας περιοχής. Η μέθοδος προοδευτικά αντικαθίσταται από τη χρήση Laser και LEEP.
• Loop electrosurgical excision – LEEP - Διαδικασία που χρησιμοποιείται στην αντιμετώπιση της παθολογίας του τραχήλου, κατά την οποία μιά λεπτή συρμάτινη αγκύλη, άγει χαμηλής έντασης και υψηλής συχνότητας ηλεκτρικό ρεύμα και κόβει τεμάχια ιστού.  Η μέθοδος είναι αποδοτική τόσο στη διάγνωση όσο και στη θεραπεία προκαρκινικών και πρώιμων καρκινικών αλλοιώσεων του τραχήλου.

Χρήσιμα links:

1.    Mayo Clinic: 
http://www.mayoclinic.org/tests-procedures/colposcopy/basics/definition/...
2.    National Health System (UK):
http://www.nhs.uk/Conditions/colposcopy/Pages/Introduction.aspx
3.    Medline Plus: 
http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003913.htm
4.    WebMD
http://www.webmd.com/cancer/cervical-cancer/colposcopy-and-cervical-biopsy
5.    The Merck Manual of Medicine
https://www.merckmanuals.com/home/women-s-health-issues/diagnosis-of-gyn...

Για περισσότερες ή ειδικές πληροφορίες γράψτε στο e-mail: infobgyn@gmail.com