Γράφει ο ιατρός

Πέτρος Χειρίδης, MD,PhD

Μαιευτήρας-Γυναικολόγος-χειρουργός

Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών

Επιστ. Δ/ντης– Νομική Υπηρεσία ομίλου ΙΑΣΩ.

Ποια η προετοιμασία για τον εμβολισμό;  

• Τη προηγούμενη μέρα, η γυναίκα σιτίζεται κανονικά μέχρι το βράδυ που θα πάει για ύπνο. Το πρωί του εμβολισμού θα πρέπει να είναι νηστική.

• Εάν λαμβάνει ειδική φαρμακευτική αγωγή, θα πρέπει να έχει συζητηθεί με τον ιατρό.

• Κατά την εισαγωγή γίνονται κάποιες απλές εξετάσεις, όπως καρδιολογικός έλεγχος και γενική αίματος και ο έλεγχος πηκτικότητας

Ο εμβολισμός γίνεται με γενική αναισθησία;

Όχι, ο εμβολισμός μπορεί να γίνει δίχως γενική αναισθησία, δηλαδή με χορήγηση μίγματος αναισθητικών και αναλγητικών, ή με επισκληρίδιο νάρκωση. Η ασθενής είναι ξύπνια (conscious sedation) και επικοινωνεί κανονικά σε όλη τη διάρκεια της διαδικασίας.

Εμείς συστήνουμε την εφαρμογή της επισκληριδίου, διότι εκτός από την επέμβαση, βοηθά στη διαχείριση του πόνου κατά τη διάρκεια της νοσηλείας.

Ποια η διαδικασία του εμβολισμού της μήτρας;

• Αυτή διεξάγεται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, όπου αρχικά ελέγχεται η ανατομία των αγγείων της ασθενούς με ειδικό φθοροσκόπιο και ανιχνεύεται η αιμάτωση της μήτρας με σκιαγραφικά, ενώ «χαρτογραφείται» η αιμάτωση των ινομυωμάτων.

• Η είσοδος του καθετήρα είναι ανώδυνη, γίνεται διαδερμικά, με μικρή τομή στην έσω επιφάνεια του μηρού.

• Τα αγγεία της μήτρας, είναι δυνατό να εμβολιστούν αμφοτερόπλευρα (= στις δύο πλευρές), δίχως να απαιτείται δεύτερη τομή στον άλλο μηρό.  

• Υπό άμεση ακτινοσκοπική καθοδήγηση, ο επεμβατικός ακτινολόγος εισάγει μέσα από τον καθετήρα τα μικροσφαιρίδια στο αγγείο στόχο. Με διαδοχικές εγχύσεις, τα σφαιρίδια σχηματίζουν βύσμα και φράσσουν τα τροφοφόρα αγγεία του ινομυώματος.

• Μετά την ολοκλήρωση του εμβολισμού, με τη χρήση σκιαγραφικού, ελέγχεται η  σύγκλειση των αγγείων.

Τι ακολουθεί μετά τον εμβολισμό ινομυώματος;

• Η ασθενής παραμένει στο χώρο της ανάνηψης για λίγη ώρα, για τη παρακολούθηση των ζωτικών σημείων, τον έλεγχο της αναλγησίας και της ναυτίας.

• Έπειτα μεταφέρεται στο δωμάτιο της. Εκεί, συστήνεται να μη σηκωθεί, ειδικά αν έχει γίνει επισκληρίδιος, και να περιορίσει τις κινήσεις στους μηρούς για τις επόμενες ώρες, ώστε να μη προκληθεί αιμάτωμα στο σημείο εισόδου του καθετήρα.  Το επόμενο πρωινό, η ασθενής κινητοποιείται κανονικά.  

• Το κυρίαρχο σύμπτωμα μετά από τον εμβολισμό είναι ο πυελικός πόνος, ο οποίος κορυφώνεται μέσα στο πρώτο 24ωρο. Ο πόνος αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά με την επισκληρίδιο, ή με συστηματικά παυσίπονα.

• Η ασθενής συνήθως νοσηλεύεται για 1 έως 2 ημέρες.

• Κατά την έξοδο χορηγείται συνταγή με κοινά παυσίπονα. Αντιβίωση, χορηγείται ενδοφλεβίως κατά τη νοσηλεία, ενώ μετά την έξοδο δεν απαιτείται.

Συνολικά, η ανάρρωση είναι ταχεία και οι επιπλοκές σπάνιες.

Τι είναι σύνδρομο μετά τον εμβολισμό;

Είναι ένα σύνολο κλινικών συμπτωμάτων που οφείλεται στον εμβολισμό των ινομυωμάτων. Χαρακτηρίζεται από ήπιο εμπύρετο, ναυτία, πυελικό άλγος, καταβολή δυνάμεων και λευκοκυττάρωση στη γενική αίματος [1]. Κάποια από τα συμπτώματα αυτά, είναι δυνατό να συμβούν τις πρώτες  48 ώρες μετά τον εμβολισμό και υποχωρούν με κοινά παυσίπονα, μέσα σε μία εβδομάδα περίπου [1,2]. Παρόλο που το σύνδρομο μετά τον εμβολισμό υποχωρεί δίχως κάποια ιδιαίτερη θεραπεία, θα πρέπει να αξιολογείται κλινικά, προκειμένου να  αποκλειστούν άλλες επιπλοκές του εμβολισμού, όπως η λοίμωξη.

Πόσος χρόνος χρειάζεται για τη πλήρη ανάρρωση;  

Η πλειοψηφία των γυναικών, την επόμενη μέρα επιστρέφει στο σπίτι. Συνήθως της χορηγείται κάποιο κοινό παυσίπονο. Ο πόνος είναι γενικά ανεκτός και κρατάει λίγες μέρες. Οι περισσότερες ασθενείς δεν παραπονιούνται για πόνο, ενώ η επιστροφή στη καθημερινή ζωή είναι σχεδόν άμεση. Η σωματική άσκηση συστήνεται κατά περίπτωση, συνήθως έπειτα από 1-2 εβδομάδες.

Στις ασθενείς με μεγάλα ινομυώματα, ειδικά αυτά που εισέρχονται στην ενδομήτρια κοιλότητα, είναι δυνατό να έχουν κολπικό έκκριμα, κολπική αιμορραγία, ή και «κομμάτια» από τον κόλπο. Εντούτοις, η ποσότητα του αίματος είναι σημαντικά λιγότερη από τις αιμορραγίες που είχε η γυναίκα πριν τον εμβολισμό. Σε κάθε περίπτωση, ένα τέτοιο σύμπτωμα είναι καθησυχαστικό.   

Ποια η παρακολούθηση έπειτα;

Η γυναίκα θα πρέπει να επανελέγχεται περίπου 4 εβδομάδες μετά τον εμβολισμό, για σημεία λοίμωξης. Σε αυτά περιλαμβάνονται ο πυρετός, το ρίγος και η ευαισθησία στην κάτω κοιλιά. Η αξιολόγηση της συρρίκνωσης των ινομυωμάτων μπορεί να γίνει με τον υπέρηχο, ή καλύτερα με μαγνητική τομογραφία της κάτω κοιλιάς στους 3 μήνες από τον εμβολισμό.

Ποια τα αποτελέσματα του εμβολισμού των ινομυωμάτων;

• Ανακούφιση των συμπτωμάτων: Ο εμβολισμός των ινομυωμάτων παρέχει σημαντική ανακούφιση των συμπτωμάτων, μέσα στους πρώτους τρεις μήνες από τη διαδικασία. Τα συμπτώματα που ανακουφίζονται πιο γρήγορα είναι η αιμορραγία, η ακράτεια ούρων και το αίσθημα πληρότητας της κοιλιάς. Τα αποτελέσματα αυτά είναι συγκρίσιμα με τη χειρουργική εκπυρήνιση των ινομυωμάτων, όπως έχει δειχθεί σε μελέτες [2].

• Εμμηνορρυσία: Αυτή εξακολουθεί κανονικά, έπειτα από τον εμβολισμό. Οι πρώτοι κύκλοι είναι δυνατό να «χαθούν», εντούτοις αυτό είναι φυσιολογικό. Η περίοδος αποκαθίσταται μέσα σε λίγους μήνες. Η παύση της περιόδου, μπορεί να παρατηρηθεί σε κάποιες από τις γυναίκες που είναι άνω των 45 ετών.  

• Γονιμότητα: Μολονότι στο παρελθόν θεωρούσαμε ότι ο εμβολισμός μπορούσε να προκαλέσει ανεπανόρθωτη κατάργηση της γονιμότητας στη γυναίκα, αυτό δεν ισχύει. Υπάρχουν πολυάριθμες αναφορές για κυήσεις, ακόμα και με αυτόματη σύλληψη, έπειτα από εμβολισμό της μήτρας [3-7]. Το ποσοστό επιτυχημένων κυήσεων φτάνει στο 87% [3].  Εντούτοις, στις αναφορές αυτές, κάποιες μαιευτικές επιπλοκές είναι αυξημένες, όπως η αποβολή, η παθολογική πρόσφυση του πλακούντα και  η πρόωρη ρήξη των υμένων [5,7]. Για τους λόγους αυτούς, εμείς, ΔΕ συστήνουμε αυτή τη προσέγγιση σε γυναίκες που προγραμματίζουν τη τεκνοποίηση στο μέλλον. Επειδή πλέον, τα διαθέσιμα στοιχεία της βιβλιογραφίας είναι αρκετά, είμαστε σε θέση να εξηγήσουμε στη γυναίκα τις δυνατότητες, τα ρίσκα και τις επιπλοκές της κάθε μεθόδου στη σύλληψη και την εγκυμοσύνη. 

Υπάρχουν κίνδυνοι;

Οι πιθανές επιπλοκές από τον εμβολισμό ινομυωμάτων, μοιάζουν με αυτές του χειρουργείου. Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε αναθεώρηση από την Cochrane Database [8].  Εντούτοις, πολλοί ιατροί θεωρούν τη μέθοδο  ως ασφαλέστερη από το χειρουργείο για τους εξής λόγους:

• Δεν προϋποθέτει γενική νάρκωση.

• Έχει ελάχιστο τραύμα στο δέρμα και λιγότερο κίνδυνο μόλυνσης.

• Σε περίπτωση αιμορραγίας, αυτή ελέγχεται ακτινοσκοπικά.

• Ελαττώνονται οι κίνδυνοι θρομβοφιλίας με την άμεση κινητοποίηση της ασθενούς. 

Ποιες οι πιθανές επιπλοκές από τον εμβολισμό ινομυωμάτων;

Στις πιθανές επιπλοκές της μεθόδου περιλαμβάνονται [9-11]:

• Λοίμωξη στη μήτρα από τη νέκρωση των λειομυομάτων (ενδομυομητρίτιδα). Αν συμβεί η λοίμωξη αντιμετωπίζεται με συστηματικά αντιβιοτικά, εντούτοις σε βαριά λοίμωξη μπορεί να απαιτείται ακόμα και υστερεκτομή. Προκειμένου να αποφευχθεί η πιθανότητα λοίμωξης, συστήνουμε τη παραμονή στο νοσοκομείο για ένα, ή το πολύ δύο 24-ωρα, για τη χορήγηση ενδοφλέβιας χημειοπροφύλαξης.

• Βλάβη σε άλλα όργανα. Θεωρητικά μπορεί να συμβεί από τον εμβολισμό αγγείων που αρδεύουν γειτονικά όργανα, όπως τη μήτρα και τις ωοθήκες. Εντούτοις, αυτός ο κίνδυνος εκτιμάται πολύ μικρότερος από ότι στη χειρουργική προσέγγιση.

• Παύση της περιόδου. Μπορεί να συμβεί στις γυναίκες που βρίσκονται ήδη σε κλιμακτήριο ή περί την εμμηνόπαυση. Μια τέτοια επιπλοκή είναι σπάνια σε γυναίκες κάτω των 45 ετών.   

• Διαταραχές στη γονιμότητα ή τη κύηση. Συζητείται σε ξεχωριστή παράγραφο.

Ποιο το κόστος του εμβολισμού;

Η επέμβαση εμβολισμού των ινομυωμάτων καλύπτεται πλήρως από όλες τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες. Για τις γυναίκες που έχουν κάλυψη από τον ΕΟΠΥΥ, η κλινική έχει ορίσει ειδικό «οικονομικό πακέτο», έτσι ώστε το κόστος να είναι σχεδόν ανάλογο με αυτό της χειρουργικής επέμβασης.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. https://www.hopkinsmedicine.org/health/treatment-tests-and-therapies/ute...
2. Worthington-Kirsch RL. Uterine artery embolization: state of the art. Semin Intervent Radiol. 2004;21(1):37-42. doi:10.1055/s-2004-831403
3. Bonduki CE, Feldner PC Jr, Silva Jd, Castro RA, Sartori MG, Girão MJ. Pregnancy after uterine arterial embolization. Clinics (Sao Paulo). 2011;66(5):807-810. doi:10.1590/s1807-59322011000500016
4. American College of Obstetricians and Gynecologists. ACOG practice bulletin. No. 96 Alternatives to hysterectomy in the management of leiomyomas. Obstet Gynecol 2008; 112:387. Reaffirmed 2016.
5. Homer H, Saridogan E. Uterine artery embolization for fibroids is associated with an increased risk of miscarriage. Fertil Steril 2010; 94:324.
6. Mara M, Maskova J, Fucikova Z, et al. Midterm clinical and first reproductive results of a randomized controlled trial comparing uterine fibroid embolization and myomectomy. Cardiovasc Intervent Radiol 2008; 31:73.
7. Mara M, Kubinova K. Embolization of uterine fibroids from the point of view of the gynecologist: pros and cons. Int J Womens Health. 2014 Jun 20;6:623-9. doi: 10.2147/IJWH.S43591. PMID: 25018653; PMCID: PMC4074023.
8. Gupta JK, Sinha A, Lumsden MA, Hickey M. Uterine artery embolization for symptomatic uterine fibroids. Cochrane Database Syst Rev 2014; :CD005073
9. https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/uterine-artery-embolization/...
10. https://www.hopkinsmedicine.org/health/treatment-tests-and-therapies/ute...
11. https://medlineplus.gov/ency/article/007384.htm

Για περισσότερες ή ειδικές πληροφορίες γράψτε στο e-mail: infobgyn@gmail.com